Op de grens van Gelre en Kleef
Inleiding
Het noordelijke deel van het hertogdom Gelre was groter dan de huidige provincie Gelderland. Met huwelijken en oorlogen breidt de invloed zich uit tot Zutphen en Zaltbommel.
Gelre wordt samen met het Graafschap Zutphen een belangrijk gebied; tot het in de zestiende eeuw ingelijfd wordt door keizer Karel V (1543).
De grens van het noordelijke deel van Gelre valt niet samen met de grens van huidige provincie Gelderland. Aan de zuidelijke kant zijn wel gebiedsdelen van het oude Gelre die nu tot een andere provincie behoren of zelfs tot Duitsland. Voor zover deze gebieden eerst in Kleef lagen worden ze Kleefse Enclaves genoemd. Desbetreffende Gelrese grensstenen zijn aangetroffen rond Emmerich, bij Mook en in de omgeving van Ravenstein.
Rond Emmerich
Het gebied rond ’s Heerenberg was een onderdeel van het Graafschap Zutphen en hoorde dus bij Gelre. Ten zuiden van Bergh grensde het aan het hertogdom Kleef op tamelijk korte afstand van Emmerich. De grens tussen beide gebieden werd vanaf 1566 aangegeven door 12 grensstenen; afmetingen: ca 73 cm hoog vanaf de sokkel, rechthoekig ca 34x23 cm.: op de ene kant het wapen van Kleef op de andere het wapen van de heren van Bergh.
Het wapen van Bergh toont een rechtop staande naar links kijkende leeuw. De ketting van het Gulden Vlies hangt rondom het wapenschild met het Vlies eronder. Het wapen van Kleef toont een aantal pijlen of speren die allen door een centrum gaan. Er onder hangt het wapen van Emmerich: een zilveren emmer.
In kasteeltje Borghees wordt een oorspronkelijke steen bewaard. Op eerstgenoemde steen ontbreekt het Berghse wapen. De Spaanse koning liet in 1569 overal het wapen van Bergh verwijderen, omdat Bergh overliep naar de Nederlanden. Pas in 1606 zijn de wapens weer aangebracht aangevuld met de ketting van het Gulden Vlies dat aan de toenmalige graaf was verleend door de Spaanse koning. De steen op de Hüthumerheide is men vergeten te restaureren.
Het wapen van Bergh toont een rechtop staande leeuw. De ketting van het Gulden Vlies hangt rondom het wapenschild met de leeuw en het Vlies wijzend naar onderen.
Het wapen van Kleef toont meestal een aantal pijlen (of speren) die gezamenlijk door een centrum gaan als de stralen van een zon.
Na de Napoleontische periode is hier de grens verlegd tot vlak onder ’s Heerenberg. De grensstenen zijn niet verplaatst en sinds 1816 staan deze dus op duits gebied. Er zijn nog zeven stenen over van de twaalf; vier zijn origineel; drie zijn copiën. Geen van de stenen staat nog op de oorspronkelijke plaats. Eén originele steen staat in Slot Borghees en is niet te bezichtigen.
links: het wapen van Bergh de staande leeuw en de ketting van het Gulden Vlies rondom;
rechts: het wapen van Kleef met daaronder de zilveren emmer van Emmerich.
Deze steen is een oorspronkelijke en heeft model gestaan voor de copiën aan de Hassantweg en de Verborgstrasze.