Virtueel langs de Duitse grens

Virtueel langs de Duitse grens: grenspalen 784-792

Er gaat niets boven de wandelwerkelijkheid van grenspalen bewandelen. Virtueel wandelen is surrogaat. Deze pagina is een appetizer voor het echte werk. Elke maand laat ik een reeks grenspaalfoto's zien. Zo kun je in de loop van de tijd meelopen langs de bijna 900 grenspalen van Vaals tot aan de Dollard. Ik fotografeer alleen de 'hele' nummers, daar tussenin staan nog vele tussenpalen. De eerdere virtuele tochten langs de Duitse grens staan in "Het Archief", evenals alle tochten langs de Belgische grens.
We gaan verder met met de grenspalen 784-792. Onderaan staat het proces-verbaal (in frans) uit 1818 dat het grensverloop beschrijft.

We doorkruisen een agrarische landschap dat nu weer meer bestaat uit bossen en houtwallen. Althans aan de Nederlandse kant (restanten van het zogenaamde scholtenlandschap), aan de Duitse kant is het grootschaliger. We komen nog regelmatig de oude Gelder-Münster-grenspalen tegen - uit Bentheimer zandsteen - die rond 1765 geplaatst werden. Het betreft de reeks 1-186 die werd geplaatst van het drielandenpunt Gelderland-Overijssel-Münster tot Dinxperlo. Aan de Nederlandse kant is het Gelderse wapen gegraveerd met de kroon en de 2 leeuwen, op de Duitse kant een kroon met daaronder het wapen van Münster. Onder het Gelderse wapen staat het jaartal 1766 en het volgnummer. Op dit traject zien we echter 2 grensstenen die nog wat ouder zijn: gp784b en gp788.

(bron: De groene grens / H. Hendrickx en H. Derckx)

gp784 (9 november 2004)

gp784b (9 november 2004), deze grenssteen wordt hier getoond omdat het een speciaal geval is al valt dat op deze foto niet zo op. Hij werd ook "Hakenstein" genoemd en stond eerst op de plaats van de huidige gp784a en later op de plaats van gp784 voordat hij in 1766 op de huidige plaats kwam. Kijk verder bij gp788.

gp785 (9 november 2004)

go786 (9 november 2004)

gp787 (9 november 2004)

gp788 (9 november 2004): deze grenssteen is bijzonder. Hij valt op door de fijn bewerkte wapens en de tekst Renovatum 1753 op beide zijden. Hij werd ook "St.Vitus-Stein" genoemd. Op de smalle zijkant (en niet zichtbaar op mijn foto's) zou ook nog het volgnr. 79 en het jaartal 1766 staan, overeenkomstig met de andere oude Gelder-Münster-grensstenen. Overigens: gp784b zou er ook zo uitzien.
Deze twee stenen uit Bentheimer zandsteen zouden op 29-10-1753 geplaatst zijn als vervanging voor houten grenspalen. Ergens anders lees ik dat gp788 er al in 1631 stond als begrenzing van kerspelen (kerkgemeentes).

gp788, Duitse zijde (9 november 2004). Op de Duitse kant staat niet het wapen van het bisdom Münster maar het persoonlijke wapen van vorst-bisschop Clemens August von Bayern (1709-1761) met de initialen CA onder de kroon.

gp788, Nederlandse zijde (9 november 2004). Het Gelderse wapen is fijn bewerkt.

gp789 (9 november 2004)

gp790 (9 november 2004)

gp790a (9 november 2004): dit is de enige grenspaal die overgebleven is van het concessiegebied van de maatschappij Gelria die hier de rechten voor een steengroeve verworven had. Van die steengroeve is het nooit gekomen en deze - nog puntgave - grenspaal is een hulppaal van de Rijksgrens geworden.

gp791 (9 november 2004)

gp792 (9 november 2004)

Het proces-verbaal van het grensverloop tussen Nederland en Pruissen (1818)

Delà vers un borne dit Hakenstein, sur une longueur de 168 verges, où est planté un poteau portant le n°. 784, et formant un angle rentrant sur la Prusse de 137° (1 (1) Les Marais, Tourbières et Bruyères inaccessibles dans l'arrière saison, sont cause que sur la partie suivante de la ligne on n'a pas été en état de prendre lors de la rectification de la frontière, tous les angles et distances entre les poteaux.).
Du point prédit au Hakenstein, la ligne séparative se dirige vers une borne de pierre portant le no. 86 formant un angle rentrant sur la Prusse et delà à travers un champ labouré, jusqu'à un fossé où est une pierre qui porte le n°. 85 et où est planté un poteau portant le n°. 785 duquel la démarcation est formée par un fossé jusqu'à la borne en pierre n°. 83, où est planté un poteau portant le n°. 786. Puis la ligne séparative se dirige à travers la bruyère vers une pierre entre deux champs, portant le n°. 82, et delà dans la même direction vers une autre pierre qui porte le n°. 81, où est planté un poteau portant le n°. 787. Elle se dirige ensuite vers un angle rentrant sur la Prusse, jusqu'à la borne n°. 79, où est planté un poteau portant le n°. 788.
De ce point la ligne séparative se dirige à travers les terres et prés de la maison Venneverloo, en suivant les pierres n°. 78 et 77 vers un angle rentrant sur les Pays-Bas, jusqu'à la pierre no. 76, où est planté un poteau portant le n°. 789. Delà elle se dirige vers un angle rentrant sur la Prusse, jusqu'à la borne en pierre n°. 74, où est planté un poteau portant le n°. 790.
De la dite pierre n°. 74 la limite se dirige à travers la bruyère en suivant les bornes en pierre jusqu'au n°. 72, où est planté un poteau portant le n°. 791.
Delà sur les bornes n°. 71 et 70 et dans la direction de celle de n°. 69, jusqu'au chemin de Winterswijk à Vreden, où est planté un poteau portant le n°. 792.
La ligne séparative continue alors à suivre dans la même direction les bornes en pierre n°, 69, 68 et 67, où est planté un poteau portant le n°. 793, Elle continue à suivre les n°. 66 et 65, où est un poteau portant le n°. 794, se dirige ensuite dans la même direction sur les bornes 64, 63 et 62, où est planté un poteau portant le n°. 795.